Τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειες τους έχουν πληγεί δραματικά από την παρούσα οικονομική κρίση και βιώνουν με τον πιο επώδυνο τρόπο την υποβάθμιση του δημοσίου συστήματος κοινωνικής φροντίδας και εκπαίδευσης.
Σχεδόν όλες οι δομές κοινωνικής πρόνοιας και υγείας είναι υποστελεχωμένες και ουσιαστικά λειτουργούν με τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των εργαζομένων ενώ η υποχρηματοδότηση δημιουργεί ελλείψεις σε φάρμακα, αναλώσιμα κ.α.
Σοβαρά προβλήματα λειτουργίας αντιμετωπίζουν επιπλέον δομές που φιλοξενούν άτομα με νοητικές αναπηρίες, Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, Κέντρα Διημέρευσης αλλά και δομές κλειστής φροντίδας που όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε προσφέρουν υπηρεσίες τόσο πολύτιμες σε άτομα με αναπηρία που μπορούμε να πούμε ότι είναι ζωτικής σημασίας.
Δυστυχώς, τα περισσότερα ιδρύματα ακολουθούν αποκλειστικά, το ιατροκεντρικό μοντέλο φροντίδας και όχι ένα μοντέλο που θα βασιζόταν στην ανάπτυξη και εξέλιξη ενός οργανωμένου και ολοκληρωμένου συστήματος υποστήριξης, με σεβασμό στο δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή και στο δικαίωμα της επιλογής. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πολλά από τα άτομα που διαβιούν σε κλειστές δομές εμφανίζουν συχνά σημάδια κατάθλιψης, μελαγχολίας και παραίτησης.
Στο πνεύμα αυτό, ιδιαίτερη αξία και σημασία αποκτά η προσπάθεια της αποϊδρυματοποίησης και της κοινωνικής ένταξης των ατόμων με αναπηρία, μέσα από την αποκέντρωση των υπηρεσιών και την ανάπτυξη σύγχρονων υπηρεσιών αυτόνομης διαβίωσης. Είναι γνωστό ότι σε ολόκληρη την Ευρώπη εξακολουθούν να ζουν πολλά άτομα με αναπηρία σε ιδρύματα. Το ¼ του πληθυσμού αυτού αφορά άτομα με νοητική υστέρηση, ενώ η αμέσως επόμενη ομάδα αφορά άτομα με ψυχικές αναπηρίες. Η κατάργηση των μεγάλων ασυλικών ιδρυμάτων και η αποκέντρωση των υπηρεσιών για τα άτομα με αναπηρία είναι σήμερα πιο επίκαιρη παρά ποτέ.
Η Διεθνής Σύμβαση του Ο.Η.Ε. δεσμεύει όλες τις χώρες να προωθήσουν την αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία, καθώς συνδέεται άμεσα με τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων των συμπολιτών μας. Στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες η αυτόνομη διαβίωση αποτελεί προϋπόθεση για την εξασφάλιση της ποιότητας ζωής των αναπήρων.
Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε μια διαφορετική προσέγγιση, μια ολοκληρωτικά διαφορετική νέα πολιτική για την κοινωνική φροντίδα και πρόνοια σε αυτή τη χώρα, μία εθνική στρατηγική.Nα συμφωνήσουμε για την αλλαγή πλεύσης προς ένα σύγχρονο μοντέλο, που θα βασίζεται στην υποστηριζόμενη διαβίωση, στη διαβίωση μέσα στην κοινωνία και στη σταδιακή εξασθένιση του συστήματος των μεγάλων κλειστών ιδρυμάτων.
Το αναπηρικό κίνημα, μέσω της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία διεκδικεί την ύπαρξη ενός προγράμματος αποϊδρυματοποίησης εδώ και μια 20ετία. Τώρα μέσα στην οικονομική και κοινωνική κρίση οφείλει το ελληνικό κράτος, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, το αναπηρικό κίνημα και άλλοι φορείς να συνεργαστούν και να αποδώσουν στην ελληνική κοινωνία ένα σύγχρονο πρόγραμμα αποϊδρυματοποίησης, που από τη μια μεριά θα ανακόπτει τη ροή προς τα ιδρύματα με την ενίσχυση και διεύρυνση των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας και υποστήριξης, ενώ από την άλλη μεριά, βήμα- βήμα θα προετοιμάζει τους ανθρώπους που έχουν βρεθεί να ζουν σε ιδρύματα για τη σταδιακή και ομαλή τους ένταξη στην κοινότητα, στην τοπική κοινωνία.
Είναι αυτονόητο ότι το αναπηρικό κίνημα δεν θα συμφωνήσει ποτέ να κλείσει ένα ίδρυμα εάν δεν έχουν δημιουργηθεί πραγματικές εναλλακτικές δομές και υπηρεσίες. Σε κάθε περίπτωση όμως η αδυναμία δημιουργίας εναλλακτικών υπηρεσιών δεν μπορεί και δεν πρέπει να λειτουργήσει ως άλλοθι για ιδρυματοποίηση.
Επιβάλλεται να γίνει μία καταγραφή από την αρχή, που υπάρχουν έγκλειστοι σε ιδρύματα και πόσοι. Όλη η χρηματοδότηση να κατευθυνθεί σε δομές εντός της κοινότητας, με την αξιοποίηση των κοινωνικών κέντρων των δήμων και με την ευθύνη και εποπτεία της Περιφέρειας. Το κράτος πρέπει να θεσπίσει έναν ανεξάρτητο ανταποδοτικό πόρο μόνο για την χρηματοδότηση δομών αποϊδρυματοποίησης και ανεξάρτητης διαβίωσης
Η αποασυλοποίηση είναι πρωτίστως κίνημα χειραφέτησης και θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι πολύ σημαντικό να μπορεί κάθε άνθρωπος να αποφασίζει για το που και με ποιόν θα ζήσει χωρίς αυτό να του επιβάλλεται από απρόσωπες και συχνά απάνθρωπες διαδικασίες.
Χαροκόπος Αντώνης
Γ’ Αντιπρόεδρος Ε.Σ.Α.μεΑ
Βοηθός Περιφερειάρχη σε Θέματα
Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης