Οδεύοντας προς την 26η Ιανουαρίου, ημέρα Εορτής και Εθνικής υπερηφάνειας για τον τόπο μας, αφιερώνουμε τα επόμενα άρθρα, επιχειρώντας να επικοινωνήσουμε πληροφορίες, που δίνουν απαντήσεις σε σχετικά με τη Συνέλευση της Βοστίτσας ζητήματα, που ενδιαφέρουν όλους και είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό.
Η Συνέλευση συνήλθε εδώ στη Βοστίτσα τον Ιανουάριο του 1821 και συμμετείχαν σ΄αυτή πολλοί εκπρόσωποι του κλήρου, των προκρίτων, των κοτζαμπάσηδων αλλά και εκπρόσωποι του τότε «επιχειρηματικού κόσμου», δηλ. έμποροι και πλούσιοι γαιοκτήμονες…΄Ολοι όμως είχαν λάβει «προσκλήσεις» από την αρμόδια Επιτροπή,που την αποτελούσαν ο Ανδρέας Ζαϊμης (από τα Καλάβρυτα),ο Ανδρέας Λόντος (από το Αίγιο),ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (από την Πάτρα),με πρόεδρο τον Μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανό,καθώς ήταν εκπρόσωπος της Φιλικής Εταιρείας στην Αχαϊα. Και η πρόσκληση είχε συγκεκριμένη θεματική: Να διερευνήσουν αν μπορούν να είναι έτοιμοι για εξέγερση το Μάρτιο του 1821.Εάν δηλ. μπορούν να έχουν έτοιμο στρατό, όπλα, χρήματα, οργανωμένα στρατόπεδα με τροφές και πολεμοφόδια κ.λ.π., όπως τους είχε ήδη «παραγγείλει» ο Αρχηγός Αλέξανδρος Υψηλάντης, που είχε οριστεί από την Ανωτάτη Αρχή,(τη Φιλική Εταιρεία δηλ.),με τον γραμματέα του Ρωσικού Προξενείου Πάτρας Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο.
Επομένως επρόκειτο για μια οργανωμένη –καθ΄όλα- συγκέντρωση, που προετοιμαζόταν,από πολύ καιρό πριν.΄Αλλωστε το επαναστατικό κλίμα στον ελλαδικό χώρο είχε αρχίσει να διαμορφώνεται από τις αρχές του 1800,όταν διατάχτηκε με σουλτανικό φιρμάνι να εξοντωθούν οι κλέφτες, το μόνο επαναστατικό οργανωμένο σώμα*,που δημιουργούσε προβλήματα στην τούρκικη διοίκηση.Αλλά και λίγο πριν, μόλις το 1797,έγινε «μακελειό» στη Σμύρνη,όπου ξεσηκώθηκαν οι τούρκοι, κατέστρεψαν όλα τα ελληνικά καταστήματα, και σκότωσαν πολλούς έλληνες, ακόμα και τα παιδιά στα ελληνικά σχολεία! Ενώ έκαψαν την πόλη. Και έμεινε στην ιστορία ως «το ρεμεμπελιό» της Σμύρνης*, άγνωστο βέβαια σε πολλούς…Έκτοτε τα πνεύματα στην Κωνσταντινούπολη ήσαν οξυμμένα και κάθε τόσο διαδραματίζονταν επεισόδια.
΄Ετσι λοιπόν ο ξεσηκωμός των Γραικών-ραγιάδων πλησίαζε, καθώς ευνοούσε και το όλο ευρωπαϊκό κλίμα, που ήταν άκρως επαναστατικό… Και εμφανίστηκε η Φιλική Εταιρεία το 1814, η οποία και ανέλαβε την Οργάνωση της Επανάστασης.* Και το 1820 τα μέλη της ξεπερνούσαν τα 1300,ενώ ανταποκρίθηκαν όλοι οι επώνυμοι της Πελοποννήσου και ιδιαίτερα οι Αχαιοί (κληρικοί, πρόκριτοι, έμποροι κ.α.),οι οποίοι και προέβησαν σε επαναστατικές διεργασίες πρώτοι! Και οργάνωσαν πρώτοι «κρυφές» συσκέψεις εκτός ελλαδικού χώρου. Μια τέτοια σημαντική σύσκεψη ήταν και αυτή στο μοναστήρι του ΄Αη Γιώργη του Ακτήμονα*,στη νήσο Αντιγόνη της Προποντίδος.Εκεί (πιθανόν περί τα τέλη του 1818)συναντήθηκαν ο Π.Π.Γερμανός,ο Ασημάκης Ζαϊμης,ο Ανδρέας Λόντος,και ο Παπαλέξης Οικονόμος,όπου μίλησαν για Επανάσταση .
Ακολούθησε η σύσκεψη των Πελοποννησίων Φιλικών, την ΄Ανοιξη του 1820,στον Άη Γιώργη της Μάνης*, με τη συμμετοχή και του Π.Π. Γερμανού,όπου συνέταξαν το ιστορικό κείμενο «Στοχασμοί για την πορεία του Γένους»,κείμενο που έδωσαν στον Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο να το εγχειρίσει στον Ι.Καποδίστρια,στον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄και στον Αλέξανδρο Υψηλάντη.Σ΄αυτή τη σύσκεψη, με την απουσία των Καλαβρυτινών και Βοστιτσάνων,δεν πάρθηκαν δυναμικές αποφάσεις, καθώς δεν εμπιστεύονταν τον Πέτρο Μαυρομιχάλη οι Αρκάδες,γιατί είχε ήδη δεχτεί από τους τούρκους τον τίτλο του Μπέη της Μάνης – Πετρόμπεης…
Πράγματι, ο Παπαρρηγόπουλος φτάνει –και συμμετέχει- στη σύσκεψη των Φιλικών στο Ισμαήλι* της Βεσσαραβίας (Μολδαβίας) τον Οκτώβριο του 1820,όπου ήταν παρών και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αλλά και ο Γρηγόριος Δικαίος!
Εκεί πάρθηκαν αποφάσεις σημαντικές: να αρχίσει η επανάσταση από την Πελοπόννησο, οπωσδήποτε την ΄Ανοιξη του 1821. Αποφάσισαν επίσης να στείλουν φιλικούς σε όλη την Ελλάδα και στα νησιά,για να ενημερώσουν και να οργανώσουν τον Αγώνα. Ενώ ο Υψηλάντης όρισε ως εκπρόσωπό του για την Πελοπόννησο τον Δικαίο .
΄Εδωσε δε επιστολή και στον Παπαρρηγόπουλο και στον Δικαίο, με οδηγίες για την οργάνωση των πολεμικών επιχειρήσεων,ενώ υπόσχεται ότι θα είναι και εκείνος παρών και θα αναλάβει την αρχηγία του Αγώνα.
Αλλά τα δεδομένα άλλαξαν και συγκαλείται έκτακτη σύσκεψη στην Κωνσταντινούπολη, στο μοναστήρι του ΄Αη Γιώργη του Κουδουνά*, τον Δεκέμβριο του 1820,όπου ο Υψηλάντης είναι διστακτικός,καθώς πληροφορείται ότι στην Ελλάδα τίποτε δεν είναι έτοιμο.Ενώ επιβεβαιώνονται οι αποφάσεις στο Ισμαήλι ,αυτός όμως έχει αποφασίσει να αρχίσει την επανάσταση από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, πιστεύοντας ότι θα έχει σίγουρη βοήθεια, χωρίς ωστόσο να εκφραστεί καθαρά. Και ο Δικαίος – Παπαφλέσσας, φορτωμένος με αρκετά βαρέλια μπαρούτι και αρκετές χιλιάδες γρόσια, καταφθάνει στις αρχές του Γεννάρη του 1821 στην ΄Υδρα και στη συνέχεια στο ΄Αργος,αποφασισμένος να ακολουθήσει τις αποφάσεις.
Εν τω μεταξύ στην Πάτρα οι Αχαιοί έχουν πληροφορηθεί και έχουν λάβει την επιστολή του Υψηλάντη από τον Ι. Παπαρρηγόπουλο και προετοιμάζουν ευρεία σύσκεψη,ενώ στην Πάτρα παρατηρούνται καθημερινά επεισόδια ανάμεσα σε τούρκους και έλληνες, καθώς οι έλληνες έχουν αναθαρρήσει,γιατί ο αιμοβόρος και φοβερός πασάς της Τρίπολης Χουρσίτ,αναχώρησε με όλο του σχεδόν το στράτευμα εναντίον του Αλή πασά. Το γεγονός αυτό κάνει τους Αχαιούς να επισπεύσουν τη διάσκεψη,και καλούν όλους του Πελοποννησίους,αλλά και άλλα σημαντικά στελέχη της Φιλικής Εταιρείας. Μα και η πληροφορία ότι ο Παπαφλέσσας βρίσκεται καθ΄οδόν,τους κάνει πιο αποφαστικούς και τον καλούν επίσης.Αλλά η Πάτρα δεν ενδείκνυται ως κατάλληλος χώρος για σύσκεψη. Γι αυτό προτείνεται από τον ίδιο τον Π.Π.Γερμανό, η περιοχή της Βοστίτσας, ως μέρος απόμερο ,με λίγους τούρκους…,όπως ακριβώς αναφέρει: «…αποφασίσαμε να συνέλθωμεν στην περί την Πάτρα περιοχή Βοστίτσας, χώρα και χωρία…».
Με την έναρξη λοιπόν του Εθνεγερτήριου έτους 1821, η Βοστίτσα αναδεικνύεται «πρωτουργός»,καθώς παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα, όχι μόνο μέσα στο Αίγιο,αλλά και σε όλη την περιοχή της Βοστίτσας,σε αρχοντικά και σε μοναστήρια.Πράγματι, ένας ένας τα προσκληθέντα μένη καταφθάνουν, με τις κουστωδίες τους,και τους γραμματικούς τους,και καταλύουν σε σπίτια φίλων και γνωστών. Και αρχίζουν συσκέψεις καθ΄ομάδες, οι «προσυσκέψεις»*,όπως τις ονομάζουν οι ιστορικοί.
Και όταν πλέον έχουν διαμορφώσει πρόγραμμα και πλάνο,έχουν έρθει σχεδόν όλοι –άρα υπάρχει η απαιτούμενη απαρτία- συνέρχονται επισήμως, στις 26 Ιανουαρίου 1821. Η Σύσκεψη διαρκεί πέντε ημέρες,και γίνεται προσπάθεια να κρατηθεί Μυστική.
Η Σπουδαία αυτή Σύσκεψη,που καταγράφηκε στην ιστορία ως Συνέλευση, δεν ήταν ένα πρόχειρο εγχείρημα.΄Ηταν οργανωμένο γεγονός,και προετοιμάστηκε από ανάλογες συσκέψεις και μετά από μια σειρά προσυσκέψεων, που πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη διάρκεια του Ιανουαρίου του 1821,όπως ήδη αναφέραμε.
*Θα επανέλθουμε στην κανονική ροή του αφιερώματός μας, με το άρθρο 6 «Οι οικονομικοί παράγοντες, που βοήθησαν το Γένος να συντηρηθεί και να προετοιμαστεί για τη διεκδίκηση της Εθνικής του Ανεξαρτησίας το 1821».
*Στη Σμύρνη είχε έλθει ένας περιοδεύων θίασος από το Παρίσι, και κάποιος σκότωσε ένα γενίτσαρο και κατέφυγε στο Γαλλικό Προξενείο.Ξέσπασαν τότε βίαια επεισόδια, με αποτέλεσμα να το πληρώσουν οι έλληνες.Το γεγονός αυτό όμως δείχνει, ότι οι έλληνες δεν άντεχαν άλλο…
*Το κείμενο των «Στοχασμών» μάλλον το συνέταξε ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος,καθώς το αναφέρει ο Πανούτσος Νοταράς σε επιστολή του προς τον Π.Π.Γερμανό.
*Η σύσκεψη στον Αγιο Γεώργιο τον Ακτήμονα,είναι ένα σημαντικό γεγονός, που σηματοδοτεί τον πρωτεύοντα ρόλο που έπαιξαν οι Αχαιοί στην αρχή της Επανάστασης «…ο Ανδρέας Λόντος, μετά του Παλαιών Πατρών Γερμανού,του Ασημάκη Ζαϊμη,του Παπαλέξη,του εξ Αρκαδίας κυρ Γρηγόρη και του εμού πατρός, συνελθόντες εις την κατά την Προποντίδα νήσον Αντιγόνην, εν τη Μονή του Αγίου Γεωργίου του Ακτήμονος, διεβουλεύοντο, περί της Επαναστάσεως,μακράν των κρατούντων» (Νικόλαος Δραγούμης, Ιστορικαί Αναμνήσεις, τ.Β΄,σελ.61,).
*Το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά στην Πρίγκηπο,ήταν μετόχι της Αγίας Λαύρας,και το πρόσφερε το 1807 ο Πατριάρχης Γρηγόριος, για να ενισχύσει τη Ι.Μονή.
*Προσυσκέψεις γίνονταν κάθε βράδυ στα σπίτια των αρχόντων, όπου είχαν καταλύσει διάφοροι σύνεδροι.Και αναφέρονται τα αρχοντικά του Μεσσηνέζη,του Μελετόπουλου, του Αλεξανδρόπουλου κ.άλλων,ώστε «μπερδεύονται» οι πληροφορίες, καθώς πολλοί αναφέρουν ότι σ΄αυτά έγινε και η Συνέλευση!Θα αναφερθούμε σχετικά σε επόμενο άρθρο.
BANA MΠΕΝΤΕΒΗ
Φιλόλογος – Ιστορικός