Το θαύµα! Αυτή η γενική υπερένταση, αυτό το «τέντωµα» ολόκληρης της ψυχής και η συµπύκνωσή της σε µόνη την προσδοκία του υπερφυσικού, αποτελεί το χαρακτηριστικότερο γνώρισµα των προσκυνητών την ώρα εκείνη!
Είναι συγκλονιστικές οι εντυπώσεις µου από ταξίδι προσκυνήµατος στην Τήνο κατά το παρελθόν. Πέραν του µεγαλοπρεπούς εορτασµού και της υποβλητικής ατµόσφαιρας, ιδιαίτερη εντύπωση µου προξένησε η τόσο χαρακτηριστική ψυχολογία των προσκυνητών.
Εν τούτοις, το γνώρισµα τούτο αρχίζει να εξαφανίζεται, καθώς έρχεται η ώρα της µεγάλης τελετής.
Καθηγητή – Από τη στήλη “Επίκαιροι Σχολιασμοί” στον “ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ”
Εξαιρώ βέβαια το µικρό ποσοστό των τουριστών, των απλών φιλοπερίεργων και κάποιων άλλων, από τη γιγαντιαία οµάδα των πιστών. Tούτο ακριβώς το στοιχείο, η δύναµη της πίστης, αποτελεί τώρα το συνδετικό κρίκο, το δεσµό, ο οποίος ενώνει τόσο διαφορετικά άτοµα σε οµάδα ενιαία. Οι µικρότερες απόψεις, οι προσωπικές αντιλήψεις, οι διαφορετικοί στόχοι τςη ζωής ενός εκάστου και τα ιδιαίτερα προβλήµατά του, παραµερίζονται.
Με την άµβλυνση αυτή των ατοµικών διαφορών, η πίστη αποβαίνει τώρα καθολικό γνώρισµα του πλήθους – του ενιαίου χαρακτήρα του. ∆εν είναι πλέον ο έµπορας, ο ναυτικός, ο επιστήµονας, ο γέρος αγρότης, ο νεαρός φοιτητής, ο γιατρός, ο εργάτης, οι οποίοι αποτελούν αυτή τη συµπαγή και φοβισµένη µάζα. Είναι όλοι προσκυνητές. Είναι όλοι άνθρωποι οι οποίοι πιστεύουν. Αυτή η βαθιά πίστη εξαφάνισε τα προσωπικά γνωρίσµατα και συνιστά την κυριαρχική ιδιότητα του οµαδικού χαρακτήρα τους.
Η µεταµόρφωση είναι πολύ βαθύτερη, από όσο τη νοµίζουν οι σκεπτικιστές. Στους εξώστες και στις πόρτες και στο ασφυκτικά συνωστιζόµενο πλήθος του δρόµου, µια νέα ψυχική κατάσταση έχει εµποτίσει τα σώµατα όλων. Το θεµέλιό της βρίσκεται βέβαια στην πίστη. Αλλά όσο η ώρα προχωρεί, προσλαµβάνει ειδικότερη µορφή: Είναι πλέον η απόλυτη και συγκεκριµένη βεβαιότητα για την παντοδυναµία του θείου. Και η χαρακτηριστική εκείνη υπερένταση από την προσµονή για την αναγκαία, την ασφαλή εκδήλωση αυτής της παντοδυναµίας.
Το θαύµα! Αυτή η γενική υπερένταση, αυτό το «τέντωµα» ολόκληρης της ψυχής και η συµπύκνωσή της σε µόνη την προσδοκία του υπερφυσικού, αποτελεί το χαρακτηριστικότερο γνώρισµα των προσκυνητών την ώρα εκείνη. Όλα τα άλλα έχουν εξασφανιστεί από τον κόσµο των σκέψεων και των συναισθηµάτων.
Όταν έρχεται η στιγµή όπου το υπερφυσικό τούτο, το θαύµα, συντελείται, σε όλες τις ψυχές και τις καρδιές η χαραλάρωση, η απολύτρωση είναι ταυτόχρονη και όµοια. ∆εν ήταν η αγωνία και η υπερένταση για το αν θα γίνει. Ήταν η προσδοκία του πότε θα γίνει. Και διά τούτο όλοι το βρίσκουν ως κάτι φυσικό – ή ως κάτι, που ακριβώς θα ήταν αφύσικο, εάν δε συντελείτο. Πόσο είναι ωραία αυτή η ψυχική ενοποίηση όλων αυτών των τόσο οµοιογενών ατόµων! Εξαφανίζει τις µικρότητες, τις κακίες, τις εχθρότητες και τις αντιζηλίες, τις οποίες αιώνες κοινωνικής συµβίωσης συσσώρευσαν στην ψυχή εκάστου. Και συνδέει τους πάντες σε µια κοινή ψυχή, µε κοινές ιδιότητες, µε κοινές προσδοκίες, µε κοινή πίστη, στη συµπαγή αυτή οµάδα των προσκυνητών.
Ατυχώς, οι συνθήκες της καθηµερινής ζωής είναι αντίθετες προς αυτού του είδους την ψυχική ενοποίηση. Από αύριο τα έως χθες αλληλοµαχόµενα άτοµα θα επανεύρουν µοιραία καθένα τη χωριστή του προσωπικότητα. Η µεταβολή αρχίζει από τη στιγµή που πλησιάζει η στιγµή της αναχώρησης. Η οµάδα διαλύεται. Καθένας γίνεται και πάλι ο µικρός εαυτός του.
Ακόµα και αν κάτι αποµένει στην ψυχή, βυθίζεται στη χωριστή πλέον ψυχή εκάστου. Η εξαφάνιση του µικρού “εγώ” µας στη µεγάλη και παναθρώπινη ψυχή της οµάδας των προσκυνητών, διαρκεί αλλοίµονο τόσο λίγο.
To 1823 χτίστηκε ο µεγαλοπρεπής ναός της Παναγίας της Μεγαλόχαρης της Τήνου που φυλάσσει κτήµα του ανεκτίµητο τη θαυµατουργή εικόνα της Παναγίας της Τήνου. Μόνο όποιος θα επισκεφθεί στις 15 Αυγούστου τον Ιερό τόπο Πανελλήνιου προσκυνήµατος, θα διαπιστώσει το βαθµό της ποιότητας ως προς την ευλάβεια και την έκταση της ποσότητας ως προς την κοσµοσυρροή, θα είναι σε θέση να εκτιµήσει τη θρησκευτικότητα του Ελληνικού Λαού. Στην Ευαγγελίστρια λοιπόν της Τήνου γίνεται πανελλήνιο προσκύνηµα. Υπάρχει εκεί η θαυµατουργική εικόνα της Παναγίας που εικονίζει τον Ευαγγελισµό, βρέθηκε στη γη εκεί, όπου υψώνεται σήµερα ο Μεγαλοπρεπής Ναός.
Το νησί της Τήνου υπήρξε και φυτώριο σπουδαίων καλλιτεχνώ. Γύζης, Λύτρας, Σώχος, ∆ρόσος, Φιλιππότης, Βιτάλης και ο εξαίρετος και µαζί τραγικός Γιάννης Χαλεπάς.