Την Κυριακή 31.01.2016 στα πλαίσια των εσπερινών ομιλιών, προσκεκλημένος στην αίθουσα ομιλιών της Ιεράς Μητροπόλεως ήταν ο Ελλογιμώτατος Φιλόλογος και Εκπαιδευτικός κ. Κωνσταντίνος Κλάγκος, ο οποίος ομίλησε με θέμα «Η ρητορική τέχνη του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου». Στην εμπεριστατωμένη, εύληπτη διά τους ακροατές, φιλολογική εισήγησή του ανεφέρθη στη σπουδαιότητα της ρητορικής τέχνης του Ιερού Χρυσοστόμου και τα χαρακτηριστικά της. Υπογράμμισε ότι υπήρξε πολυγραφώτατος κήρυκας του Ευαγγελίου, και ακαταμάχητος συγγραφέας ερμηνευτικών, ποιμαντικών και άλλων συγγραμμάτων με στόχο την πνευματική οικοδομή των χριστιανών.
Το περιβάλλον της Αντιόχειας την εποχή εκείνη ήταν έντονα ανταγωνιστικό από ρητορικής απόψεως. Πολλοί ζούσαν από το επάγγελμα του ρήτορα, ενώ στην εποχή του Αγίου, πολλοί μορφωμένοι παρακολουθούσαν απολαυστικά ρήτορες, τους οποίους έκριναν αυστηρά κάθε στιγμή. Άλλοτε επευφημούσαν αν κάποιος καινοτομούσε και εντυπωσίαζε, ενώ αποδοκίμαζαν τα επαναληπτικά σχήματα ή παλαιότερες ρητορείες. Έτσι αν ο Χρυσόστομος δεν επιδιδόταν σε αυτή την υψηλή ρητορεία είναι βέβαιο, ότι ουδείς θα ασχολείτο μαζί του, ούτε καν οι αμόρφωτοι Χριστιανοί, που ήταν όμως εμποτισμένοι με την κρατούσα γλωσσική ιδεολογία. Έτσι παίρνουμε και μία απάντηση γιατί οι πατέρες εκείνης της εποχής, χρησιμοποιούσαν σύνθετα γλωσσικά σχήματα σε σχέση με τη γλώσσα της Καινής Διαθήκης. Αντιληπτό ακόμα γίνεται γιατί ασκούσαν λεπτολόγο θεολογία με βαθιές τομές και ευρύτατες αναλύσεις, αν και οι αμόρφωτοι αδυνατούσαν να παρακολουθήσουν ικανοποιητικά τη διδασκαλία τους. Πάντα βέβαια πίστευαν σε μελλοντική καλλιέργεια και ευρύτερη κατανόηση των μεταγενεστέρων. Αυτή την επικρατούσα αντίληψη της εποχής, έρχεται ο Χρυσόστομος να την ανατρέψει. Παρά τη μανία του κοινού για ρητορικές επιδείξεις, τους προτρέπει να ακολουθούν το περιεχόμενο κυρίως και όχι τα στομφώδη – πομπώδη σχήματα, ώστε να μη χάνεται το νόημα. Ο ίδιος δεν παύει να συνεχίζει να εκτιμά το λόγο και τη δύναμή του και να κοπιάζει για την οργάνωση του. Ριζικός αναμορφωτής υπήρξε τόσο για τους αρχαίους ρήτορες της εποχής όσο και για τους εκκλησιαστικούς. Αυτοί έπρεπε να αψηφήσουν πλέον τις αδυναμίες και επιθυμίες του κοινού, οδηγώντας το, στις ορθές θέσεις και όχι το ανάποδο. Επίσης τους καλεί να μην αναμένουν επαίνους, με σκοπό να επικεντρώνονται στην ουσία.
Στρέφει πλέον το ενδιαφέρον της ρητορικής τέχνης στο περιεχόμενο του λόγου και όχι στη μορφή και τα εξωτερικά του στοιχεία. Παρ ‘όλα αυτά παραθέτει στα κείμενά του ένα άρτιο τεχνικά λόγο, με ορθή χρήση πολλών σχημάτων, προδίδοντας πρωτοφανή ρωμαλεότητα, που προέκυπτε από τη δυναμική του νέου λόγου και το χαρακτήρα του, με σκοπό να κάνει « μέσο » των μηνυμάτων του, τη ρητορεία. Αντιλαμβάνεται την ανάγκη ενός λόγου, που πρέπει να έχει τόση τεχνική, ώστε να διευκολύνει την κατανόηση του μηνύματος και του νοήματος, από κάθε κοινωνική και μορφωτική τάξη. Απαλλάσσει το λόγο από τον έντονο στόμφο και τα πολλά ψιμύθια, που μειώνουν την ενέργειά του, χωρίς να μειώνει την καλλιέπειά του, να αδιαφορεί και να φροντίζει για την μορφή του. Προσέχει τη δομή του, αλλά με διαφορετικό ύφος, προσδίδοντας ζωντάνια στην αλήθεια των κηρυγμάτων του, ανατρέποντας τις κακοδοξίες των εθνικών και των Ιουδαίων Η μορφή του Χρυσοστομικού λόγου έχει διακυμάνσεις, ενίοτε μεγάλες. Στα πρώιμα κείμενά του στην Αντιόχεια η μορφή και η δομή διακρίνονται για την αυστηρότητα της εφαρμογής των ρητορικών κανόνων και την αδρότερη δόμησή τους. Με το πέρασμα των ετών και την ωρίμανσή του, δεν το δεσμεύουν πλέον οι κανόνες της ρητορικής και της Δευτέρας Σοφιστικής, που είχε στόμφο και πολλά γλωσσικά ψιμμύθια, αλλά της έλλειπε η ζωντάνια, η ενάργεια και η πνευματική ρωμαλεότητα. Αυτό που έλειπε ακριβώς προσέφερε η ρητορική του Χρυσοστόμου, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει δικό του ύφος, ξεπερνώντας τη Δεύτερη σε σπουδαιότητα Σοφιστική σχολή της Αντιόχειας. Ακόμα ο λόγος του διέπεται απο πληθωρικότητα, απουσία δωρικότητος, με εμφάνιση εντυπωσιακών ερωταποκρίσεων, αντιθέσεων, μεταφορών, παραλληλισμών, αναστροφών και παραστατικών εικόνων.
Την προσεχή Κυριακή 7η Φεβρουαρίου 2016 θα μιλήσει η Δεσποινίς Ουρανία Λανάρα, Φιλόλογος, με θέμα: «Ο άνθρωπος μέσα στο χρόνο και στο άχρονο».
