Οι περισσότερες σύγχρονες πόλεις λαμβάνουν μέτρα για τον περιορισμό της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Αλλά εάν ο στόχος τους είναι να πετύχουν δραματική βελτίωση της ποιότητας του αέρα και να παρατείνουν το προσδόκιμο ζωής που έχει μειωθεί λόγω της ρύπανσης, τότε τα τέλη κυκλοφορίας και τα παρκόμετρα δεν αρκούν. Αξίζει να αναρωτηθεί κανείς τι θα μπορούσε να αποτελέσει πιο φιλόδοξο στόχο.
Το Άμστερνταμ έχει επιχειρήσει μια δοκιμαστική υπόθεση, προτείνοντας την πλήρη απαγόρευση των οχημάτων που κινούνται με βενζίνη και πετρέλαιο ντίζελ μέχρι το 2030. Αυτό μπορεί να ακούγεται ακραίο ή τουλάχιστον σαν κάτι που μπορεί να δοκιμαστεί μόνο από μια μικρή πόλη με γραφικές γέφυρες και πολλούς οπαδούς του ποδηλάτου. Αλλά η ολλανδική πρωτεύουσα δεν είναι μόνη. Έχει στο πλευρό της την Τσενγκντού, το Αμβούργο, τη Μαδρίτη, το Όσλο και άλλες πόλεις που κινούνται προς την κατεύθυνση της μερικής, τουλάχιστον, απαγόρευσης αυτοκινήτων με στόχο τη μείωση της ρύπανσης.
Το Άμστερνταμ ευελπιστεί να βελτιώσει δραματικά την ποιότητα του αέρα, ενθαρρύνοντας τον κόσμο να μετακινείται με ηλεκτρικά οχήματα ή να αποφεύγει εντελώς την οδήγηση. Δύσκολα μπορεί να αμφισβητήσει κανείς τη σημασία του στόχου. Το ερώτημα όμως είναι, όπως πάντα, το πώς θα εξισορροπηθεί ο στόχος με το αναπόφευκτο κόστος που θα επιφέρει μια τέτοια ριζική αναθεώρηση.
Είναι μια συζήτηση που πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο θα χρειαστεί να κάνουν γρήγορα παρά αργά. Μέχρι το 2050, εκτιμάται ότι τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζουν και θα εργάζονται σε ολοένα και πιο συμφορημένα αστικά κέντρα. Η απλή απαγόρευση της χρήσης ρυπογόνων αυτοκινήτων δεν αρκεί από μόνη της. Αντ ‘αυτού, οι πόλεις πρέπει να είναι έτοιμες να διευκολύνουν τη μετάβαση.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει πρώτα να πείσουν τον κόσμο ότι τα οφέλη ενός τέτοιου σχεδίου αντισταθμίζουν τα μειονεκτήματα. Ευτυχώς σε πολλές πόλεις αυτή είναι η πραγματικότητα. Η συμφόρηση σπαταλά τεράστια ποσά καυσίμων, χρόνου και χρημάτων κάθε χρόνο. Περιορίζει την παραγωγικότητα και επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη. Η ρύπανση από τα αυτοκίνητα όχι μόνο συμβάλλει στην αλλαγή του κλίματος, αλλά αποτελεί επίσης απειλή για την ευημερία: Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι συμβάλλει στο άσθμα και τις ασθένειες των πνευμόνων, στα προβλήματα ψυχικής υγείας ή ακόμη και στους πρόωρους θανάτους. Το δημοτικό συμβούλιο του Άμστερνταμ λέει ότι μειώνει το προσδόκιμο ζωής εκεί κατά έναν ολόκληρο χρόνο.
Ακόμα κι έτσι, το να πειστούν οι άνθρωποι να εγκαταλείψουν τα βενζινοκίνητα οχήματα υπέρ των ακριβότερων ηλεκτρικών οχημάτων θα είναι μια πρόκληση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα καλοστημένο σχέδιο μηδενικών εκπομπών ρύπων θα πρέπει να περιλαμβάνει συνδυασμό κανονισμών και κινήτρων. Οι πόλεις θα πρέπει για παράδειγμα να προσφέρουν αρχικά κίνητρα για την αγορά αυτοκινήτων με μηδενικές εκπομπές, καθώς και μη οικονομικά οφέλη, όπως κουπόνια στάθμευσης. Οι υψηλότεροι φόροι για τα βενζινοκίνητα και τα πετρελαιοκίνητα οχήματα –είτε μέσω τελών κυκλοφορίας είτε στο πρατήριο- θα ενθαρρύνουν τους οδηγούς να αλλάξουν όχημα και να αντισταθμίσουν ένα μέρος από το κόστος της μετάβασης.
Το τελευταίο δεν θα είναι διόλου ευκαταφρόνητο. Αναπόφευκτα, η μετάβαση σε μηδενικές εκπομπές ρύπων θα συνεπάγεται επενδύσεις μεγάλης κλίμακας. Οι πόλεις όχι μόνο θα πρέπει να επεκτείνουν και να βελτιώσουν τις επιλογές δημόσιας συγκοινωνίας, αλλά και να επενδύσουν σε σταθμούς φόρτισης, να ηλεκτροδοτήσουν τα δημοτικά ταξί και λεωφορεία, να προβλέψουν ειδικές παροχές για ηλικιωμένους και άτομα με ειδικές ανάγκες, να σχεδιάσουν ελκυστικούς δημόσιους χώρους για πεζούς και πολλά άλλα. Οι οδηγοί θα πρέπει να επιβαρυνθούν με ένα μέρος αυτών των εξόδων. Αλλά η τεχνολογία μπορεί με τη σειρά της να παίξει το δικό της ρόλο. Οι πόλεις πρέπει να είναι ανοιχτές σε νέους τρόπους μετακίνησης: ενοικιαζόμενα σκούτερ και κοινόχρηστα ποδήλατα, αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς, drones για παραδόσεις προϊόντων και hyperloops. Η αξιοποίηση μιας τέτοιας καινοτομίας, κατά προτίμηση σε συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες, θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση του κόστους, αλλά και στη μεταμόρφωση του αστικού δικτύου προς το καλύτερο.
Η μετάβαση σε ένα μέλλον με μηδενικές εκπομπές ακούγεται δύσκολη και είναι. Αλλά η μετατροπή των ολοένα και πιο πολυσύχναστων πόλεων σε πιο βιώσιμες, πρέπει να γίνει ένας επείγων στόχος της δημόσιας πολιτικής. Είναι πολύ καλύτερο να τεθεί ένας υπερβολικά φιλόδοξος στόχος από το να «σκονίζει».
(Bloomberg Opinion – capital.gr)
