Κάτω από τα πόδια μας δεν υπάρχουν μόνο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως αυτά που έρχονται στο φως, αλλά και άκρως προσοδοφόρα μέταλλα.
Μπορούν να λύσουν, άραγε, το πρόβλημα της Ελλάδας; Σίγουρα, μπορούν να το ελαφρύνουν αν κρίνει κανείς από τις πρώτες ενδείξεις των σπάνιων γαιών που έχουν βρεθεί στο υπέδαφος της χώρας. Τα μέταλλα φαίνεται σε πρώτη φάση μπορούν να κινητοποιήσουν αρκετούς επενδυτές και να αποφέρουν ουσιαστικά έσοδα.
Όπως αναφέρει το Έθνος, ο ορυκτός πλούτος της χώρας μας, που ξεπερνά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, τα 40 δισ. έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον της Κίνας, η οποία σήμερα κατέχει πάνω από το 90% των παγκόσμιων αποθεμάτων σπάνιων γαιών και έχει αναπτύξει σημαντική τεχνογνωσία στην έρευνα και εξόρυξή τους.
Οι πρώτες επαφές
Σε πρόσφατη συνάντηση του υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννη Μανιάτη με μέλη κινεζικής αντιπροσωπείας που βρέθηκαν στην Ελλάδα αναφέρθηκε ότι η Ελλάδα είναι μία από τις πέντε ευρωπαϊκές χώρες όπου υπάρχουν ενδείξεις για την εξόρυξη σπάνιων γαιών. Το θέμα επανέφερε μόλις προχθές η ιταλική εφημερίδα «Il Fatto Quotidiano» κάνοντας λόγο για διερευνητικές συνομιλίες μεταξύ των αξιωματούχων της κινεζικής κυβέρνησης με την ελληνική.
Στο ρεπορτάζ αναφέρεται ότι ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας και γι’ αυτό έχει προσελκύσει και το μεγάλο κινεζικό ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα το συγκεκριμένο θέμα να βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα της ασιατικής χώρας.
Σε ό,τι αφορά στις έρευνες, αυτό που διαφαίνεται και μένει να αποδειχθεί είναι ότι η Ελλάδα είναι «προικισμένη» στον τομέα των σπάνιων γαιών, ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας.
Οι περιοχές
Τα σημαντικότερα αποθέματα σπάνιων γαιών, σύμφωνα με το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών), βρίσκονται κατά μήκος των ακτών της Βορειοανατολικής Ελλάδας μεταξύ της χερσονήσου της Χαλκιδικής και της Καβάλας και εκτείνονται 240 χιλιόμετρα κατά μήκος των ακτών αλλά και στην κεντρική Ελλάδα, στη Φωκίδα και στην περιοχή της Λοκρίδας.
Εφαρμογές
Οι σπάνιες γαίες (Rare Earth Elements – REE) θεωρούνται «στρατηγικά μέταλλα», καθώς πρακτικά δεν υπάρχει βιομηχανική εφαρμογή υψηλής τεχνολογίας που να μην τις περιλαμβάνει. Προϊόντα από τις σπάνιες γαίες υπάρχουν σε ευρύτατη γκάμα βιομηχανικών υλικών: σε ηλεκτρικά και υβριδικά αυτοκίνητα, σε τηλεοράσεις, tablets, «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα, πυκνωτές, επεξεργαστές ηλεκτρονικών υπολογιστών, μεταλλουργικές εφαρμογές, φωτοβολταϊκά συστήματα ακόμα και στη διαστημική τεχνολογία.
Λόγω της ολοένα και αυξανόμενης ζήτησης, αλλά και της περιορισμένης διάθεσής τους, η Ε.Ε. έχει συμπεριλάβει τις REE στην ομάδα των 14 κρίσιμων ορυκτών, με βιομηχανικές ανάγκες, τις οποίες αδυνατεί να καλύψει σήμερα ο μεταποιητικός κλάδος της Ευρώπης. Υπολογίζεται ότι η ζήτηση παγκοσμίως για σπάνιες γαίες θα ανέλθει σε 200.000 τόνους το έτος 2015, από 130.000 που ήταν το 2010.
Ποιες είναι οι σπάνιες γαίες
Ο όρος σπάνιες γαίες αφορά σε συγκεκριμένα μέταλλα (χημικά στοιχεία) και η ονομασία τους έχει δοθεί λόγω της γαιώδους μορφής που εμφανίζουν τα οξείδιά τους αλλά και της εξαιρετικής σπανιότητάς τους. Αυτά τα μέταλλα λέγονται και λανθανίδες. Στην ομάδα των σπάνιων γαιών ανήκουν 17 μεταλλικά στοιχεία με παρόμοιες χημικές ιδιότητες, η ζήτηση των οποίων αυξάνεται συνεχώς. Χαρακτηριστικό τους είναι η βιομηχανική τους μοναδικότητα σε εφαρμογές και χρήσεις προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και στις λεγόμενες «πράσινες» τεχνολογίες.
Οι ομάδες
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται τα ακόλουθα χημικά στοιχεία, τα οποία χωρίζονται σε δύο κύριες ομάδες: Η πρώτη ομάδα αφορά τις ελαφριές σπάνιες γαίες (LRRE) και πιο συγκεκριμένα τα: Λανθάνιο (La), Δημήτριο (Ce), Πρασεοδύμιο (Pr), Νεοδύμιο (Nd), Προμήθειο (Pm), το Σαμάριο (Sm) και Ευρώπιο (Eu), ενώ η δεύτερη ομάδα που αφορά τις βαρείες HREE, οι οποίες είναι και πιο σπάνιες, είναι το Γαδολίνιο (Gd), το Τέρβιο (Tb), το Δυσπρόσιο (Dy), το Ολμιο (Ho), το Υτριο (Y), το Ερβιο (Er), το Θούλιο (Tm), το Υτέρβιο (Yb), το Λουτέτσιο (Lu) και το Σκάνδιο (Sc).
Άρχισε η έρευνα
Ο Γεωλόγος Δ. Ηλιόπουλος, Προϊστ. Ανταγωνιστικού Εργου EURARE, της Δ/νσης Ορυκτών Φυσικών Πόρων ΕΚΒΑΑ/ΙΓΜΕΜ, τονίζει: Οι ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές, αλλά αν δεν ολοκληρώσουμε την ποιοτική και ποσοτική έρευνα η οποία θα γίνει και σε χερσαίες και σε θαλάσσιες περιοχές κυρίως της Βορείου Ελλάδας, δεν μπορούμε να κάνουμε περαιτέρω εκτιμήσεις.
Θα πρέπει να διαπιστώσουμε ότι μπορούν τα μέταλλα να ανακτηθούν, αν το κόστος για τη διαδικασία είναι απαγορευτικό ή όχι αλλά και αν ο τρόπος είναι φιλικός προς το περιβάλλον. Δεν έχουμε ακόμα οριοθετήσει τον χώρο και επιπλέον δεν μπορούμε από τώρα να γνωρίζουμε αν βγάζοντας ένα μέταλλο καταστρέφεται κάποιο άλλο, έτσι ώστε να μπορούμε να αναφερθούμε και σε πιο συγκεκριμένα και ουσιαστικά αποτελέσματα για τις σπάνιες γαίες. Βρισκόμαστε στον δεύτερο χρόνο της έρευνας και μέχρι το 2017 έχουμε ακόμα χρόνο για εκτιμήσεις.
Πού βρίσκουν εφαρμογή οι σπάνιες γαίες
Νεοδύμιο (Nd)
Χρησιμοποιείται σε υψηλής αντοχής μόνιμους μαγνήες, οι οποίοι βρίσκουν εφαρμογή στις «πράσινες τεχνολογίες» όπως στα υβριδικά αυτοκίνητα και στις ανεμογεννήτριες
Πρασεοδύμιο (Pr)
Σε συνδυασμό με το νεοδύμιο (Nd) Χρησιμοποιούνται σε συσκευές ανάφλεξης
Υτριο (Y)
Είναι συστατικό για δύστηκτα κράματα (superalloys) τα οποία χρησιμοποιούνται σε υψηλής θερμοκρασίας, οξειδωτικά περιβάλλοντα όπως οι κινητήρες αεριοστροβίλων
Ευρώπιο (Eu)
Υτριο (Y), Τέρβιο (Τb), Θούλιο (Tm), Λανθάνιο (La) και Δημήτριο (Ce)Χρησιμοποιούνται σαν φωσφορίζουσες ουσίες οι οποίες βρίσκουν εφαρμογή στις οθόνες τηλεόρασης και υπολογιστών
Ερβιο (Er)
Χρησιμοποιείται σε εφαρμογές laser και σε οπτικές ίνες
Δημήτριο (Ce)
Χρησιμοποιείται από τις βιομηχανίες γυαλιού και κεραμικών
Σαμάριο (Sm)
Χρησιμοποιείται στους πυκνωτές.
