Συνολικά εκτιμάται ότι λειτουργούν περίπου 33 χιλ. καταστήματα, εκ των οποίων το 51% είναι παντοπωλεία, το 27% περίπτερα και το 22% καταστήματα ψιλικών. Τα παντοπωλεία / mini markets εκτιμάται ότι κάλυψαν περίπου το 44% των συνολικών πωλήσεων των καταστημάτων μικρής λιανικής, το 2012.
Πιο αναλυτικά, όπως αναφέρεται στη μελέτη της ICAP, ο κλάδος της μικρής λιανικής (περίπτερα, καταστήματα ψιλικών, παντοπωλεία) περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό καταστημάτων, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία λειτουργούν ως ατομικές επιχειρήσεις. Απασχολούν μικρό αριθμό ή και καθόλου προσωπικό, δεδομένου ότι μεγάλο ποσοστό αυτών αφορά οικογενειακής μορφής επιχειρήσεις. Ο κλάδος χαρακτηρίζεται από ευρεία γεωγραφική διασπορά και διευρυμένο ωράριο λειτουργίας με αποτέλεσμα την άμεση και ευρεία διάθεση των διαφόρων προϊόντων προς τους καταναλωτές.
Σε γενικές γραμμές υπάρχει έντονη κινητικότητα στον κλάδο, καθώς παρατηρούνται συχνές αλλαγές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των καταστημάτων (κλείνουν καταστήματα από έναν ιδιοκτήτη και ανοίγουν από άλλον). Ειδικότερα για τα περίπτερα, η άδεια εκμετάλλευσης δινόταν ως είδος κοινωνικής παροχής, αρχικά σε ανάπηρους και τραυματίες πολέμου και σταδιακά συμπεριλήφθηκαν και άλλες ευπαθείς κοινωνικά ομάδες (άτομα με αναπηρία, πολύτεκνοι κ.ά.). Εντός του 2012 πραγματοποιήθηκε η απελευθέρωση του επαγγέλματος του περιπτερούχου, καθώς καταργήθηκαν διάφοροι περιορισμοί όπως: τα πληθυσμιακά κριτήρια για την έκδοση της άδειας, η μόνιμη κατοικία των δικαιούχων κλπ. Επίσης, σημαντική εξέλιξη που επηρεάζει τον ευρύτερο κλάδο της μικρής λιανικής ήταν η απελευθέρωση της πώλησης των καπνικών προϊόντων, καθώς μεγάλο ποσοστό των εσόδων των καταστημάτων μικρής λιανικής προέρχεται από τσιγάρα και άλλα καπνικά είδη.
Για τις διάφορες επιχειρήσεις/ προμηθευτές ο κλάδος της μικρής λιανικής αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό κανάλι διανομής, το οποίο προσφέρει στον προμηθευτή και ορισμένα πλεονεκτήματα (συγκριτικά με την πώληση σε καταστήματα του οργανωμένου λιανεμπορίου) όπως είναι η πώληση προϊόντων με μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους, η είσπραξη απαιτήσεων με καλύτερους όρους, καθώς και η μεγαλύτερη ευκολία διείσδυσης και προβολής των προϊόντων.
Τα καταστήματα μικρής λιανικής διαθέτουν ένα ευρύ φάσμα προϊόντων. Ανάλογα με την κατηγορία στην οποία υπάγεται το κάθε προϊόν, η ζήτησή του επηρεάζεται από διαφορετικούς παράγοντες. Γενικότερα, οι τιμές πώλησης των προϊόντων σε συνδυασμό με το διαθέσιμο εισόδημα καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό το ύψος των αγορών που πραγματοποιείται στα συγκεκριμένα σημεία πώλησης. Η θέση ενός καταστήματος (π.χ. αν βρίσκεται σε κεντρικό σημείο, σε πυκνοκατοικημένες γειτονιές, κοντά σε εργασιακούς χώρους, κοντά σε άλλα καταστήματα λιανικής κλπ) αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επισκεψιμότητά του και για τη διάρθρωση των πωλήσεών του. Η εξέλιξη της ζήτησης για καπνικά προϊόντα και για τύπο (εφημερίδες – περιοδικά) καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την επισκεψιμότητα ενός περιπτέρου / καταστήματος ψιλικών. Επιπλέον, η ικανότητα του ιδιοκτήτη / υπαλλήλου στην ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων με τους πελάτες, είναι καθοριστικός παράγοντας για τη διατήρηση του πελατολογίου.
Η Διευθύντρια Οικονομικών και Κλαδικών Μελετών της ICAP Group , Σταματίνα Παντελαίου σημειώνει σχετικά με τις εξελίξεις και τη διάρθρωση της συγκεκριμένης αγοράς: «Σήμερα, εκτιμάται ότι λειτουργούν στη χώρα μας περίπου 33 χιλ. καταστήματα μικρής λιανικής. Επί του συνόλου των καταστημάτων το 51% είναι παντοπωλεία, το 27% περίπτερα και το 22% καταστήματα ψιλικών. Ο μεγαλύτερος αριθμός καταστημάτων βρίσκεται στο νομό Αττικής (22,5%), ακολουθεί ο νομός Θεσσαλονίκης με 8,3% και με μεγάλη διαφορά έπονται η Αχαΐα, το Ηράκλειο και η Εύβοια.
Ο συνολικός κύκλος εργασιών του κλάδου μειώθηκε κατά 10,5% το 2012/11, ενώ για το 2013 προβλέπεται περαιτέρω μείωση της τάξης του 9,5%. Η συμπίεση του εισοδήματος των καταναλωτών, ο περιορισμός των "παρορμητικών" αγορών και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός από το οργανωμένο λιανεμπόριο, επηρέασε τις συνολικές πωλήσεις του κλάδου τα τελευταία έτη. Τα παντοπωλεία/ mini markets εκτιμάται ότι κάλυψαν περίπου το 44% των συνολικών πωλήσεων των καταστημάτων μικρής λιανικής, το 2012, ενώ τα περίπτερα και τα καταστήματα ψιλικών απέσπασαν το 35% και 21% αντίστοιχα».
